Wat is een koelmiddel?

Koelmiddel is een stof (vloeistof/gas) waarmee de warmte verplaatst wordt van binnen naar buiten (airco) of juist andersom (als de airco als verwarming functioneert).

Warmte transportmiddel

Koelmiddel is een warmtetransportmiddel. Het koelmiddel is in staat warmte op te nemen en dit later af te staan en daardoor weer koeler te worden. Omdat deze stof in airco's werd gebruikt en deze vroeger alleen maar dienden om ruimtes koeler te maken werd het daarom een koelmiddel genoemd.

Tegenwoordig kunnen airco's ook "andersom" gebruikt worden waardoor ze niet koelen maar juist verwarmen. Daarbij wordt de warmte van buiten via het "koelmiddel" (wat hier vreemd klinkt) naar binnen getransporteerd en daar gebruikt om een ruimte te verwarmen. Een koelmiddel kan dus beter een warmtetransportmiddel genoemd worden. Want dat doet het dus, warmte transporteren (feitelijk energie).

Is een koelmiddel een vloeistof of een gas?

Het antwoord is: beiden. In een airco is de warmtepomp het kloppend hart, die pompt het koelmiddel rond in het systeem, van de binnen-eenheid naar de buiten-eenheid en weer terug.

Tijdens deze reis is het koelmiddel eerst een vloeistof, als het warmte moet opnemen, en zodra de warmte is opgenomen verdampt het koelmiddel en is het een gas geworden. De pomp verhoogt de druk waardoor de temperatuur van het gas stijgt. Het hete gas komt in de buiteneenheid en wordt afgekoeld door de buitenlucht en zal daardoor condenseren en is het weer een vloeistof en stroomt dan weer terug naar de binnen-eenheid. Meer hierover in het artikel over de werking van een airco.

Koelmiddelen waren vroeger zeer milieu onvriendelijk

Koelmiddelen bevatten vroeger zogenaamde CFK's (Chloor Fluor Koolstof verbindingen) en die hadden de enorm vervelende eigenschap dat ze de ozon in de atmosfeer afbraken. En juist de ozon in onze atmosfeer zorgt er voor dat de enorme hoeveelheid ultraviolette straling op de aarde te beperken. Daarom zijn CFK's al lang verboden te gebruiken. Het gebruik van die middelen met de commerciële benamingen R11, R12 en R115 werden uiteindelijk in 2001 verboden.

De warmtepomp branche heeft een tijdelijke oplossing gevonden door het vervangen van de CFK's door de al minder schadelijke HCFK's –zoals R22- maar ook die middelen konden milieu en ozonlaag nog aantasten. Gradueel zijn daarom ook alle HCFK's op de verboden lijst geplaatst en sinds januari 2004 zijn -binnen Europa- enkel nog de nieuwste generatie van koelmiddelen, de HFK's, toegelaten.

Die HFK's bieden goede koeleigenschappen en zijn schadeloos voor de ozonlaag onder meer omdat ze geen chloor meer bevatten. De meest gebruikte commerciële toepassingen zijn R407C en R410A voor airconditioners en R134A voor koel-en vrieskasten. Maar meer en meer wordt het koelmiddel R600a gebruikt, en ja, dat is butaan. Dat is natuurlijk zeer brandbaar, maar het koelmiddel zit in een gesloten systeem en kan daarom (in principe) geen kwaad.